Oedeem oftewel een abnormale vochtophoping, kan diverse oorzaken hebben. Zo zijn er diverse type oedemen.

Lymfoedeem – Het lymfestelsel loopt door het hele lichaam en bestaat uit lymfeknopen, diepe lymfevaten en oppervlakkige lymfevaatjes die in de huid eindigen. Dit hele systeem werkt nauw samen om het vocht in het lichaam af te voeren en ervoor te zorgen dat het wordt opgenomen door de bloedvaten en zo uiteindelijk door het lichaam uitgescheiden kan worden.

We kunnen het lymfestelsel vergelijken met de afvoer van “gevaarlijk afval”, omdat het afvalproducten uit ons lichaam verwijdert. Het gaat bijvoorbeeld om eiwitten, afbraakproducten van de spijsvertering, ontstekingsproducten of vet uit de buikholte. De lymfevaten lopen naast de bloedvaten en vormen een netwerk dat zich uitstrekt over ons hele lichaam.

Elke dag voeren de lymfevaten tot vier liter gezuiverd lymfevocht terug naar de bloedsomloop. Als de afvoer van lymfevocht is onderbroken of belemmerd kan er lymfoedeem ontstaan.

Door een beschadiging of een aangeboren afwijking kan dit vocht zich gaan ophopen en ontstaat er lymfoedeem. Als de lymfvaten en lymfeknopen vanaf de geboorte niet goed zijn aangelegd spreekt men van primair lymfoedeem. Raken de lymfvaten en/of lymfknopen beschadigd, bijvoorbeeld tijdens een operatie, dan spreekt men van secundair lymfoedeem. Lymfoedeem kan direct optreden, maar kan zich ook jaren later ontwikkelen. Lymfoedeem kan overal ontstaan in het lichaam. In een arm of been, maar ook in de borst, buik en hoofd. Er zijn verschillende fases, namelijk:          

Stadium 0 – niet-herkende beschadiging van de lymfevaten: Er is een beschadiging van de lymfevaten voorhanden hetgeen nog niet herkend werd.

Stadium 1 – reversibel stadium: De zwelling verschijnt na lichamelijke inspanning of op het einde van de dag. Ze is zacht en men kan er gemakkelijk een putje induwen. Het oedeem verdwijnt tijdens de nacht of na enkele dagen bedrust.

Stadium 2 – spontaan irreversibel stadium: Ook na langere bedrust verdwijnt het oedeem niet meer. De zwelling kan wel door een deskundige behandeling verholpen worden. In dit stadium is de vatbaarheid voor infecties sterk verhoogd.

Stadium 3 – irreversibel stadium: Het oedeem is irreversibel, d.w.z. dat de zwelling nauwelijks weggaat. In dit stadium komen nog complicaties zoals eczemen, erysipelas (= wondroos) en zogeheten lymfefistels bij het ziektebeeld erbij. In dit stadium kan de zogeheten “elefantiasis” optreden. De lymfevaten kunnen nog voldoende lymfevocht transporteren en er zijn nog geen zwellingen zichtbaar.

Lymfoedeem is een chronische aandoening. De klachten van lymfoedeem zijn o.a. zwelling, een vermoeid of zwaar gevoel, pijn, tintelingen, beperkingen in het dagelijks leven, huidafwijkingen, een verhoogde kans op infecties (wondroos) en beperkingen in het dagelijks functioneren.

Veneus oedeem – In de aderen zitten klepjes. Als deze sluiten kunnen zij het bloed afvoeren richting het hart. Defecte kleppen in de aderen van de benen verhinderen een optimale terugstroom van zuurstofarm, afvalrijk bloed uit de benen richting het hart. De benen worden zwaar, rusteloos en zwellen op. Door de toenemende druk in de slecht functionerende aderen verwijden de bloedvaten en ontstaan er spataderen. Vochtophoping en verwijde bloedvaten of spataderen kunnen pijnklachten geven. Bij veneus oedeem zijn de benen ’s ochtends slanker en worden in de loop van de dag dikker. Dit geeft een moe, zwaar, branderig, stijf gevoel in de benen. Als de kleppen niet goed functioneren, wordt het bloed niet goed afgevoerd en daarmee ook het weefselvocht niet, dat via het lymfestelsel aan het bloed afgegeven wordt.                                                                         

Er kunnen verschillende huidafwijkingen ontstaan zoals eczeem, een bruine of witte verkleuring of soms zelfs wondjes(open been). Door de toenemende druk in de aderen kan ook het lymfsysteem overbelast worden en kan er naast veneus oedeem zich ook lymfoedeem ontwikkelen.

Lipoedeem – Lipoedeem betekent letterlijk ‘vetzwelling’.  Het is een niet vaak voorkomende chronische aandoening bij vrouwen. Hormoonwisselingen(puberteit, zwangerschap, overgang) geven vaak een verergering van het lipoedeem. Overgewicht en een verminderde mobiliteit beïnvloeden het oedeem negatief.    

Er zijn plaatselijke vetophopingen op heupen, dijen, onderbenen, binnenkant van de knieën of de armen, die niet verminderen worden door gewichtsver- mindering en sporten.  Bovendien kunnen deze vetophopingen pijnklachten geven of de benen snel vermoeid doen raken.  

Kenmerkend voor lipoedeem is de symmetrie: de afwijkende vetverdeling doet zich voor aan beide benen en soms ook armen en op de heupen. Verder heeft de vrouw een normaal postuur.  De huid oogt walnootachtig als een extreme vorm van cellulitis (sinaasappelhuid). Ook is de huid extreem gevoelig. 

Er ontstaan snel blauwe plekken. Lipoedeem kan gepaard gaan met oedeem. Het volume kan tot gewrichtsproblemen leiden, zoals knieklachten en de huid van de benen kan beschadigen door schuring. Patiënten hebben last van vermoeidheid en zijn soms beperkt in hun mobiliteit.

Klik hier voor de behandelmogelijkheden bij Huidtherapie van As voor Oedeem.